Nấm da đầu không chỉ gây ra tình trạng ngứa, tróc vảy, rụng tóc ảnh hưởng nặng nề đến thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Bệnh dễ nhầm lẫn do tổn thương trên da đầu có nhiều loại như chốc, vẩy nến, viêm da dầu... và có nhiều loại nấm gây bệnh. Trên thực tế, nhiều trường hợp bị nấm da đầu trong đó có cả trẻ em được cha mẹ điều trị theo dân gian nên da đầu bị viêm nặng, rụng tóc và sẹo vĩnh viễn.

1.1 Nấm da đầu do Trichophyton gây nên

Bệnh nấm da đầu khởi phát với các nốt sần nhỏ, rải rác trên da đầu. Nền tổn thương có các mảng vảy mỏng, tóc lành xen kẽ tóc bị cụt gần gốc (do tóc bị nhiễm nấm trở nên cứng và dễ gãy).

Mảng vảy bong ra khỏi da đầu tạo thành một mảng hói tạm thời. Bệnh này gây ngứa, người bệnh có thể mắc nấm da ở các vị trí khác (bẹn, mông, móng).

1.2 Bệnh tóc hột (trứng tóc) do chủng nấm Pierdraiahortai và Trichosporon beigeli gây ra

Biểu hiện đặc trưng là dọc theo thân tóc, từ 2-3 cm tính từ gốc tóc, có những hạt tròn mềm (gần bằng hạt kê), màu đen hoặc nâu và có thể tuốt ra như trứng chấy. Bệnh này không gây rụng tóc vì sợi nấm chỉ phát triển ở thân tóc, có thể gây khó chịu hoặc ngứa ít. Bệnh thường phát sinh do vệ sinh cá nhân kém.

Nguồn bệnh nấm da đầu  chủ yếu là người, ngoài ra có thể có từ một số loại súc vật như chó, mèo. Nấm có thể tồn tại dai dẳng ở vật dụng bị nhiễm. Bệnh lây trực tiếp từ da, qua da, nhưng cách thường gặp là gián tiếp qua việc dùng chung lược, mũ, gối...với người bệnh.

Để chẩn đoán, ngoài việc dựa vào các triệu chứng lâm sàng, cần làm các xét nghiệm: Soi tươi bệnh phẩm là mảng vảy da đầu hoặc chất bám trên tóc. Nuôi cấy trong môi trường đạm thạch để chẩn đoán xác định loại nấm và có phác đồ điều trị thích hợp.

Đối với các trường hợp nhẹ, gội đầu hàng ngày để loại bỏ tóc rụng, dùng nước gội đầu pha Sulfide selenium hoặc dầu gội Nizoral có tác dụng tốt.

Nếu bị nặng hơn, sau khi gội nên phủ khăn trùm hết tóc (chú ý khi gội đầu không được gãi, cào mạnh gây xây xát da tại chỗ, tạo điều kiện cho bội nhiễm vi khuẩn)

Hoặc có thể cắt hết tóc vùng da đầu bị nấm, bôi thuốc diệt nấm tại chỗ hàng ngày. Nếu tổn thương bội nhiễm vi khuẩn thì bôi thuốc sát khuẩn tại chỗ, có thể dùng kháng sinh toàn thân kết hợp.

Những lựa chọn điều trị bằng thuốc:

• Khi điều trị tại chỗ bằng kem bôi và dầu gội chống nấm không hiệu quả, bác sĩ sẽ chỉ định các thuốc uống chống nấm.
• Thuốc chống nấm Griseofulvin uống trong 6–8 tuần. Bệnh nhân nên dùng Griseofulvin với một bữa ăn nhiều chất béo để tăng cường sự hấp thụ. Griseofulvin có thể gây buồn nôn hoặc gây đau bụng ở trẻ em.
• Terbinafine, Itraconazole và Fluconazole là những loại thuốc có tác dụng diệt nấm phổ biến. Tuy nhiên, thời gian điều trị đối với một số loại thuốc này có thể ngắn hơn, từ 2 đến 4 tuần. Cả Ketoconazole và Fluconazole cũng có thể gây ra đau bụng cho bé, nên thận trọng sử dụng.
• Đối với viêm da đầu do Microsporum spp., Griseofulvin đã được chứng minh là tốt hơn hết trong việc điều trị, trong khi Terbinafine lại tốt hơn đối với nhiễm khuẩn Trichophyton spp.

• Để hạn chế tình trạng lây lan của bệnh, khi thời tiết nắng nóng cần giữ vệ sinh sạch sẽ, đặc biệt những nơi như nhà trẻ, trường học, ký túc xá... Dùng dầu gội đầu sạch hằng ngày, không cào gãi mạnh làm xây xước da đầu, phải xả nước sạch nhiều lần khi gội đầu và luôn giữ cho tóc khô ráo, sạch sẽ. Đồng thời làm cho tóc khô ngay sau khi gội đầu và lúc đi ngoài mưa về.
• Không nên đội các loại mũ quá chật, đội mũ với thời gian quá lâu làm tóc bị ẩm, dễ tạo điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển gây bệnh.
• Tránh tiếp xúc với những vật nuôi bị nhiễm bệnh, có thể đưa các vật nuôi đi bác sĩ thú y khám định kỳ và kiểm tra xem có nấm không. Tránh dùng chung đồ với người khác để phòng tránh nguy cơ lây bệnh từ những người xung quanh. Không nên dùng chung khăn lau, lược chải tóc, mũ đội đầu của người khác, đặc biệt là người tóc có nhiều gàu hoặc các biểu hiện của bệnh nấm da đầu .
• Nấm đầu dễ lây lan, vì vậy ngay khi cảm thấy có dấu hiệu của bệnh, cần nhanh chóng đi khám và điều trị kịp thời. Nếu được phát hiện và điều trị sớm, đúng phương pháp, có chế độ gội đầu hợp lý, bệnh nấm da đầu có thể chữa khỏi. Nếu trên đầu có quá nhiều gàu kèm theo các dấu hiệu như ngứa, tóc bết và có mùi, xuất hiện mụn đỏ... nên đi khám da liễu ngay để giúp tìm ra nguyên nhân và cách điều trị phù hợp.
• Tuyệt đối không được cào và gãi mạnh da đầu để tránh gây tổn thương và khiến gàu, nấm lan rộng hơn. Không tự ý mua thuốc để uống và bôi khi chưa có chỉ định hay tư vấn của bác sĩ. Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng và luôn nâng cao sức đề kháng cho cơ thể cũng là một trong những cách phòng bệnh.